Perşembe günü OpenAI ile Microsoft, iş birliklerini yeniden şekillendirmek üzere bağlayıcı olmayan bir anlaşmaya imza attıklarını duyurdu. Bu gelişme, yapay zeka pazarında müşteriler için rekabet eden ve aynı zamanda altyapı ihtiyaçlarını karşılamak üzere yeni ortaklıklar arayan iki dev şirketin ilişkilerindeki son önemli adım olarak öne çıkıyor.
Ortak açıklamada şu ifadeler yer aldı:
“Microsoft ve OpenAI, ortaklığımızın yeni aşaması için bağlayıcı olmayan bir mutabakat zaptı imzaladı. Nihai anlaşmanın detayları üzerinde çalışmaya devam ediyoruz. Amacımız, güvenlik odağını koruyarak en iyi yapay zekâ araçlarını herkes için erişilebilir kılmak.”
OpenAI’nin yapısı ve Microsoft’un rolü
Bu gelişme, OpenAI’nin kâr amacı gütmeyen bir yapıdan kâr amaçlı şirkete dönüşüm süreciyle doğrudan bağlantılı. Zira en büyük yatırımcı olan Microsoft’un (2019’dan bu yana 13 milyar dolar yatırım yaptı) bu dönüşüme onay vermesi gerekiyor.
Ortaklık, OpenAI’nin araştırma laboratuvarından 500 milyar dolar değer biçilen dev bir şirkete dönüşmesiyle daha karmaşık hale geldi. OpenAI, Microsoft’un sağlayabileceğinden fazla işlem gücüne ihtiyaç duyarken; sözleşme koşulları da zaman zaman iki taraf arasında gerilim yaratıyor. Özellikle, OpenAI’nin yapay genel zekâya (AGI) ulaştığında Microsoft’un teknolojiye erişimini sınırlayabilecek maddeler tartışma konusu oldu. AGI, ekonomik açıdan yılda en az 100 milyar dolar gelir üretebilen yapay zekâ sistemleri olarak tanımlanıyor.
Musk ve düzenleyici baskılar
OpenAI, Mayıs ayında tamamen kâr amaçlı bir şirkete dönüşme planını, eski çalışanlar, düzenleyici kurumlar ve Elon Musk gibi eleştirmenlerin baskıları sonucu iptal etti. Musk, bu dönüşümün OpenAI’nin insanlık yararına hizmet eden kuruluş olma misyonuna ihanet olduğunu savunarak hukuki yollara başvurdu.
Bunun yerine şirket, kâr amacı güden yan kuruluşunu “kamu yararına şirket” modeline dönüştürmeyi ve kontrolü yine kâr amacı gütmeyen yönetim kurulunda tutmayı açıkladı. Bu yapı sayesinde, kâr amacı gütmeyen tarafın 100 milyar doların üzerinde değere ulaşan en büyük hissedar olması planlanıyor. Microsoft ile imzalanan yeni mutabakat zaptı da bu revize edilen modelle uyumlu görünüyor.
Yüksek riskli yeniden yapılanma
Sürecin tamamlanması için Kaliforniya ve Delaware başsavcılarının onayı gerekiyor. Ayrıca birçok hayır kurumu da düzenleyicilere dönüşümün engellenmesi çağrısında bulunuyor.
Microsoft’un Ocak ayında yaptığı açıklamaya göre, taraflar arasındaki mevcut iş birliği 2030’a kadar devam edecek. Bu kapsamda OpenAI’nin fikri mülkiyet hakları, gelir paylaşımı modeli ve API’lerdeki belirli ayrıcalıklar korunuyor. Önceden Microsoft’un tek bulut sağlayıcısı olma hakkı bulunurken, yeni modelde bu durum yerini “öncelikli satın alma hakkı” sistemine bıraktı.
Rekabet ve bağımlılık arasındaki ince çizgi
2019’daki ilk yatırım anlaşmasından bu yana yapay zekâ sektörü, deneysel laboratuvarlardan yüz milyarlarca dolarlık altyapı yatırımlarına uzanan dev bir pazara dönüştü. OpenAI artık Oracle ve SoftBank ile 500 milyar dolarlık Stargate Projesi’ne dahil olurken; Microsoft da Azure platformunda Meta, xAI ve DeepSeek gibi rakip modelleri barındırmaya başladı.
Her iki şirket de birbirine bağımlılığı azaltmaya çalışsa da bağları güçlü bir şekilde sürüyor. Microsoft’un son mali raporunda, Azure’un yıllık 75 milyar dolarlık iş hacmine ulaştığı ve OpenAI’nin katkısının bu başarıda önemli rol oynadığı açıklandı.
